به کارکنان نفت بیاموزیم همان گونه که مسائل روز فنی را می‌آموزیم و برای آن هزینه می‌کنیم نحوه جلوگیری از آسیب به محیط زیست و تعامل با جوامع محلی را نیز بیاموزیم که این دومی اهمیتی دو چندان نسبت به اولی دارد.
جناب آقای بیژن نامدار زنگنه
وزیر محترم نفت
سلام
آقای رئیس جمهور در سخنرانی اخیر خود از کشف میدان جدید نفتی در ایران خبر داده است. به گفته آقای روحانی این دومین میدان نفتی بزرگ ایران در استان خوزستان قرار دارد و مساحت آن منطقه وسیعی از بُستان (شمال غرب اهواز) تا امیدیه (جنوب شرقی خوزستان) را شامل می شود.
از این خبر هم خوشحال شدم و هم ناراحت.
خوشحال شدم از اینکه به ذخایر و ثروت طبیعی کشورم اضافه می شود. ثروتی که می توان آن را به پول تبدیل کرد و آن پول را در مسیر ارتقای توسعه میهنم هزینه کرد. خوشحال شدم چون به قدرت و دارایی های وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران افزوده می شود.
خوشحال شدم چون در آینده به ذخایر تولید نفت ایران اضافه می شود. خوشحال شدم چون قدرت نفتی کشورم افزایش می یابد.
اما؛
اما ناراحت هم شدم. چرا؟ چون در مقابل چشمانم همه اتفاقاتی را که در آینده رخ خواهد داد می توانم ببینم و تصور کنم. احتمالا صحنه ای شبیه آنچه که در جای جای مناطق نفت‌خیز و تاسیسات صنعت نفت در خوزستان و بوشهر و برخی دیگر از استان ها به وجود آمده، این بار در در منطقه ای جدید هم دیده خواهد شد.
اجازه بدهید شفاف تر و با جزئیات بیشتری صحبت کنم.
زندگی عادی مردم بومی ساکن منطقه و جریان زندگی آنها می تواند قربانی نفت شود. با نگاهی به گذشته و حال، می‌توان پیش‌بینی کرد محیط زیست این منطقه هم دستخوش تغییرات ناخوشایند شود و با تولید آلودگی، هوا، زمین و آب نابود شود یا به نابودی نزدیک شود؛ چیزی شبیه عسلویه.
می توان پیش بینی کرد آلودگی جدیدی به آلودگی ها و آسیب های زیست محیطی نفت، ریزگردها و دود آتش زدن مزارع نیشکر در خوزستان اضافه شود.
می توان پیش بینی کرد صنایع نفتی جدید بر خلاف انتظار بومیان و مردم محلی، اشتغا‌زایی چندانی برای این مردم نداشته باشد و امید آنها را نامید سازد، چون تجربه نفت در مناطق مختلف جنوب در مقابل دیدگان ماست که چگونه بخش مهمی از نیروهای محلی حسرت کار را باید به دوش بکشند.
اما می توان این پیش بینی ها را تغییر داد.
جناب آقای زنگنه
از شما درخواست دارم؛
لطفا به کارکنان نفت بیاموزید به فرهنگ و ارزش ها جوامع میزبان/ ساکنان نخستین/ محلی/ بومی احترام بگذارند.
به کارکنان نفت بیاموزید میهمان، همیشه باید احترام میزبان را نگه دارد، حتی اگر از لحاظ اختیارات و قدرت و امکانات و پول در موقعیت برتری قرار داشته باشد.
لطفا به کارکنان نفت بیاموزید از محیط زیست منطقۀ میزبان نگهداری کنند و از آسیب زدن به فضای زندگی انسان ها و حیوان ها در هوا و زمین و آب خودداری کنند.
به آنها بیاموزید آب و زمین و هوای سالم، قابل قیمت گذاری نیست و یا هیچ بودجه و اعتبار مالی قابل خرید و فروش نیست. اگر آسیب ببینند جبران آنها امکان پذیر نیست.
به آنها بیاموزید انسان ها برای زندگی اولیه و عادی، نیازمند هوای سالم برای تنفس، آب سالم برای رفع تشنگی و نیازهای بهداشتی و زمین پاک برای زندگی هستند. به کارکنان نفت بیاموزید فعایت های مستقیم و غیرمستقیم نفتی نباید منجر به آلودگی و نابودی اینها شود.
به کارکنان نفت بیاموزید محیط زیست شامل درختان، جنگل ها، رودخانه، دریا، خاک و هوا ارزشمندتر و قیمتی تر از همه منابع نفتی جهان هستند. پس منطقه محل فعالیت را قربانی نفت نکنند.
به این عزیزان وضعیت تالاب / هور العظیم را نشان دهید که چگونه کشف و تولید نفت، آن را به نابودی کشاند؛ البته تالاب مقاومت کرد و کامل نابود نشد ولی دیگر اثری از زندگی بومیان در میان تالاب نیست و جانوران و گیاهان آن محدود شدند و مساحت آب نیز کم و کمتر شد.
به آنها بیاموزید که دیر یا زود و پس از پایان فعالیت نفتی، منطقه را ترک خواهند کرد اما مردم محلی می مانند و ادامه زندگی در منطقه اگر محیط زیست آن آسیب دیده باشد، سخت خواهد شد. کاری نکنیم ادامه زندگی برای مردم محلی، سخت تر شود. نفت آمده تا زندگی مردم را راحت تر کند نه دشوارتر.
به کارکنان نفت بیاموزید به هویت جوامع محلی/ بومی احترام بگذارند و آن را به رسمیت بشناسند؛ از جابه جایی اجباری انسان ها خودداری کنند. به آنها بیاموزید تنوع فرهنگی یک ارزش است. در حفظ و تقویت آن بکوشند و از تلاش برای یکسان سازی فرهنگی اجتماعی مردم منطقه میزبان خودداری کنند.
به کارکنان نفت بیاموزید که ایران از نژادها، زبان ها، فرهنگ ها و بخش های مختلف تشکیل شده است. همه، انسان و ایرانی هستند و دوستدار ایران؛ از اِعمالِ تبعیض میان انسان ها خودداری کنند.
به کارکنان نفت بیاموزید که انسان ها قبل از ورود شما، زندگی عادی دارند و مشغول کسب و کار متنوع خود هستند. صنعت نفت نباید این کسب و کارها و زندگی عادی را به هم بزند یا نابود کند.
در سابق از نفت انتظار می رفت جدیدترین فناوری ها و امکانات را برای زندگی راحت تر و کاهش رنج انسان ها به همراه خود بیاورد و در اختیار جامعه میزبان هم قرار دهد؛ همانگونه که مسجد سلیمان (میزبان اولین دکل نفتی ایران) و آبادان (میزبان اولین پالایشگاه نفت خاورمیانه)، برخی از اولین های ایران را دارند اما متاسفانه هم اکنون این گونه نیست.
لطفا به کارکنان نفت بیاموزید اگر از رنج مردم منطقه میزبان نمی کاهید حداقل بر رنج آنها نیفزایید.
به آنها بیاموزید که برای بهره مندی از فرصت های شغلی، نیروهای محلی را در اولویت قرار دهند نه اینکه بومی ها را تنها در یک یا دو بخش شغلی پایین دست بتوان دید. به نیروهای بومی آموزش دهید، توانمند سازید و از آنها بهره ببرید.
به کارکنان نفت بیاموزید مردم، ولی نعمت مسوولان هستند. مسوولان نفتی از برتری جویی بر مردم عادی خودداری کنند.
به کارکنان نفت یادآور شوید شرکت های زیرمجموعه وزارت نفت دارای مسوولیت اجتماعی هستند و باید در مسیر زندگی راحت‌تر انسان ها در مناطق میزبان فعالیت های نفتی و آبادانی این مناطق بکوشند و هزینه کنند.
به کارکنان نفت بیاموزید همان گونه که مسائل روز فنی را می آموزند و برای آن هزینه می کنند نحوه جلوگیری از آسیب به محیط زیست و تعامل با جوامع محلی را نیز بیاموزند که این دومی اهمیتی دو چندان نسبت به اولی دارد.
هم می‌توان نفت برداشت کرد؛ هم به محیط زیست احترام گذاشت و هم رضایت مردم بومی را جلب کرد.
رضا غبیشاوی
روزنامه نگار
